6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen ve on binlerce vatandaşımızın hayatını kaybetmesine sebep olan iki büyük deprem sonrası tüm kamuoyu depreme kilitlendi. Bir yandan depremzedelere yardım için seferber olan halkımız diğer yandan da "Acaba yaşadığımız şehir ve oturduğum bina depreme ne kadar dayanıklı?" diye sorgulamaya başladı.
Anadolu'nun bir deprem ülkesi olduğu ve hemen hemen her bölgemizin deprem tehlikesi altında olduğu aşikar. Son yaşadığımız felaketten sonra ülke olarak depreme pek de hazırlıklı olmadığımız da net bir şekilde gözler önünde duruyor. Peki Rize depreme hazır mı?
Şimdi diyeceksiniz ki "Rize deprem bölgesinde değil, fay da yok." Yer bilimci veya deprem uzmanı değilim lakin konu hakkında biraz araştırma yaptıktan sonra edindiğim bilgilere göre durum hiç de öyle görünmüyor.
Karadeniz sahilinin güney kenarına paralel olarak uzanan ve sahil şeridinden yaklaşık 10 km açıkta bulundan bir fayın varlığından haberdarız. Uzmanlara göre bu fay, güneye eğimli bir ters fay.
Üzerinde pek de durulmayan bu fay, MTA'nın diri faylar haritasında dahi görülmüyor. Çünkü MTA'nın hazırlamış olduğu ‘Türkiye Diri Fay Haritası’ denizlerdeki aktif fayları değil, sadece karalardaki deprem üretme kabiliyeti olan fayları gösterir.
Karadeniz fayının, yıkıcı bir deprem üretmesi düşünülmese de 1968 yılında Bartın'da 28 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan 6.6 büyüklüğündeki depremin bu fay üzerinde gerçekleştiği biliniyor. Bazı uzmanlar, Karadeniz Fayı'nın batı bloğu üzerinde meydana gelen Bartın depremi büyüklüğünde bir depremin de Karadeniz Fayı'nın doğu bloğunda gerçekleşme ihtimalinin olduğunu ifade ediyor.
Karadeniz Fayı, 1959 yılında Batum da 6,2 büyüklüğünde iki deprem, 2012 yılında da Batum açıklarında 5,6 büyüklüğünde bir deprem daha üretmiştir.
Öte yandan son 20 yıl içerisinde Trabzon, Rize ve Ordu açıklarında bu fay üzerinde kaydedilen ve büyüklükleri 2.5 ile 4.5 arasında değişen depremlerin söz konusu fayın diri bir fay olduğunu göstermektedir.
Ayrıca son yapılan araştırmalara göre Rize-Trabzon arasında yaklaşık 65 km uzunluğunda ve 1 km genişliğinde 9 farklı parçadan bir fayın da varlığı tespit edilmiştir. Bu fayın denizden karaya doğru uzandığı düşünülmektedir.
Tüm bunların ışığında çok da güvenli olarak düşündüğümüz bölgemizde de bir deprem tehlikesinin varlığından söz etmek mümkündür. Bu tehlikenin can ve mal kayıplarına dönüşüp dönüşmemesi tamamen kent planlamalarını yapan yöneticilerin, bilim insanlarının ve biz vatandaşların sorumluluğundadır.
TÜİK'in 2021 yılında yayınladığı "Bina ve Konut Nitelikleri Araştırması"na göre Rize'de mevcut 111 bin 428 hane halkının yüzde 23,2'si 1980 yılı öncesinde inşa edilmiş binalarda, yüzde 28,5'i 1981-2000 yılları arasında inşa edilmiş binalarda oturuyor. 2001 ve sonrası inşa edilen binalarda oturan hane halkı oranı ise yalnızca 36,6.
Söz konusu araştırmaya göre Türkiye'de Zonguldak, Bartın ve Sinop'un ardından en yaşlı binalarda Rizeliler oturuyor.
Özellikle ilimizde deniz dolgu alanlarının artması, bu dolgu alanlarında ve akarsu yataklarında yüksek katlı yapılaşmalara izin verilmesi tehlikeyi daha da büyütmektedir.
Tüm bunların ışığında şehrimizi yönetenler ve vatandaşlarımız deprem tehlikesini göz ardı etmemelidir. Herkeste asgari bir bilinç oluşmalıdır. Kaçak yapılaşmaya kesinlikle müsaade edilmemeli, güvenli olmayan binalar tespit edilerek güçlendirilmelidir.
